TỔNG HỢP.- Trước đây, việc Trung Quốc độc quyền sản xuất và xuất cảng đất hiếm đã trở thành một đòn áp lực quốc tế của những nhà lãnh đạo ở Bắc Kinh. Họ đã sử dụng áp lực này với Nhật Bản nhân vụ tranh chấp Ðiếu Ngư Ðài. Nhưng mới đây, Nhật Bản đã bắt đầu phá thế gọng kìm này bằng cách xây dựng 2 nhà máy tinh luyện đất hiếm tại Việt Nam. Tokyo hiện đang thương lượng với Hà Nội về dự án này. Biến chuyển thứ hai là cũng mới đây thôi, một tập đoàn Úc vừa được chính quyền Kuala Lumpur cấp phép cho mở một nhà máy sản xuất đất hiếm tại Malaysia, bất chấp phản đối của giới bảo vệ môi trường. Nếu những dự án vừa kể khởi sự xây dựng hay bắt đầu hoạt động, Bắc Kinh không còn giữ được độc quyền sản xuất đất hiếm nữa. Trở ngại duy nhất của những dự án sản xuất đất hiếm là gây tác động xấu với môi trường.

Nguồn tin cho biết, tuần rồi tập đoàn quặng mở Úc Lynas đã được giấy phép để bắt đầu xử lý đất hiếm nhập cảng từ Úc tại nhà máy của họ - mà công việc xây dựng gần như đã hoàn thành - mang tên Nhà máy Vật liệu Tiên tiến Lynas (LAMP) đặt tại bang Pahang, miền đông Malaysia.

Theo các nhà phân tích được hãng tin Pháp AFP hôm nay trích dẫn, nhà máy này sẽ đi đầu trong việc thúc đẩy nguồn cung cấp đất hiếm trên thế giới tăng vọt. Hệ quả tất yếu sẽ là phá vỡ thế độc quyền mặc nhiên hiện nay của Trung Quốc đối với những nguyên liệu tối quan trọng cho các ngành công nghệ hiện đại, từ máy nghe nhạc iPod cho đến hảa tiễn. Chính nhờ thế độc quyền đó mà trong thời gian qua, Bắc Kinh đã làm mưa làm gió trên thị trường đất hiếm, dễ dàng hạ thấp mức cung để đẩy giá đất hiếm lên cao, hay dùng đất hiếm để gây sức ép trên những nước dám đối đầu với họ như Nhật Bản cách nay không lâu.

Sau khi đi vào hoạt động từ nay đến giữa năm, thoạt đầu nhà máy của tập đoàn Úc tại Malaysia có thể sản xuất khoảng 11.000 tấn đất hiếm mỗi năm, tương đương với 1/3 nhu cầu của cả thế giới, không tính Trung Quốc. Sau đó, khi vận hành một cách toàn diện, công suất thường niên của nhà máy này sẽ được nhân đôi thành 22.000 tấn.

Trung Quốc gần đây như đã có những quyết định quá đáng, lợi dụng thế độc quyền của mình để áp đặt quotas xuất cảng mặt hàng này, làm cho giá đất hiếm tăng vọt trên thị trường quốc tế. Không chỉ thế, Bắc Kinh còn đề ra những hạn chế sản xuất khác nhằm thắt chặt quyền kiểm soát của họ trên các nguồn tài nguyên quý giá này, dùng đất hiếm làm võ khí chính trị và ngoại giao. Chính các điều này đã khiến các nước khác thức tỉnh và chuyển hướng tìm nguồn cung cấp khác.(SBTN)

{nl}{nl}{nl}